Proto-dewlet (ji yewnaniya kevn: πρωτο- prōto-, "yekem"), wekî kêm-dewlet jî tê zanîn, (ji latînî: quasi-, "hema hema"),[1] yekîtiyek siyasî ye ku dewletek serbixweyek sazûmanî an xweseriya xweserî ye.[2] Têkoşîna di sala 2014'an de derketiye holê, nirxandinekî wekî ji bo Dewleta Îslamî ya Iraq û Şamê (DAÎŞ) destnîşan kir.[1][3]
Dîroka rastîn ya "proto-dewletê" li ser çarçoveya di wêjeya polîtîk ve tê bikaranîn. Wek nimûne, ew ji alîyê hinek pisporên nûjen têne bikaranîn ku ji hêla kolonyayên xweserparêzî û rexnegiran re diyar kirin ku forma xaniyê xwe bikar anîn, lê beşên parçeyek berbiçav ên Îngilîzîya Brîtanî dimînin û yekem li ser îdareya metropolê ye.[4] Wekî din, Komarên Yekîtiya Sovyetê, ku yekîtiyên îdarî yên bi neyekên neteweyên xwe ve temsîl dikin û pêşkêş dikin jî wekî dewletên proto têne gotin. Bi vî awayî dewletên proto wek Serhildana Tuaregê 2012,[5] di navbera Komara Serbistan û Bosniya û Herzegovîna ve di dema Şerê Bosnayê û Azawadê re tê gotin. Dewleta Îslamî ya Îraq û Şamê jî pir mezin e, ku nimûneyeke wekî proto-dewleta nûjen e.[6][1][7][8]